Przemoc ze względu na płeć wobec kobiet w związkach intymnych często jest wdrażana w sposób stopniowy i systematyczny, na różne sposoby, które powtarzają się z czasem, z rosnącą intensywnością i dotkliwością. Poniżej przedstawiono główne formy, jakie może przybierać przemoc, opisane również słowami innych kobiet, które jej doświadczyły¹.

Przemoc psychologiczna

"Kiedy pojawiają się wiadomości o zabójstwach kobiet, szepcze mi, że skończę tak samo i że kobiety zasługują na śmierć"; "Musisz zawsze ubierać się tak, jak chcę, bo tak wyglądasz lepiej"; "Twój śmiech jest nie do zniesienia"; "Jeśli chcesz być ze mną, nie możesz rozmawiać z nikim innym"; "Beze mnie, kto wie, co by się z tobą stało"; "Niszczy przedmioty przy użyciu przemocy, grożąc, że zrobi mi to samo".

Przemoc psychologiczna oznacza te zachowania, które niszczą Twoją tożsamość i poczucie własnej wartości, szansę na dobre samopoczucie, zwłaszcza gdy są nieustanne: żarty i dokuczanie mające na celu upokorzenie, groźby, a w szczególności groźba przemocy, kontrola relacji i izolacja, obelgi oraz oczerniania.

Przemoc fizyczna

"Popchnął mnie, rzucał we mnie przedmiotami"; "Ciągle mnie szarpie, ciągnie za włosy, policzkuje, kopie i bije"; "Próbował mnie udusić"; "Próbował udusić mnie poduszką".

Przemoc fizyczna odnosi się do wszelkich form agresji związanych z użyciem siły, takich jak popychanie, ciągnięcie za włosy, policzkowanie, ściskanie siłą, bicie, kopanie, uderzanie przedmiotami, duszenie, przypalanie lub ranienie przy użyciu broni. Ale przemoc fizyczna to również, bardziej ogólnie, wszystkie te zachowania, które mogą spowodować obrażenia fizyczne, takie jak zmuszanie lub nakłanianie do przyjmowania alkoholu i narkotyków, albo manipulowanie lekami lub terapiami, które musisz przyjmować.

Przemoc seksualna

"Zmusił mnie do uprawiania seksu w sposób, którego nie akceptowałam, upokarzając mnie", "Gdybym odmówiła stosunku, byłby zły", "Kiedy próbowałam odmówić, oskarżył mnie o bycie z kimś innym", "Mówi mi, że jestem jego żoną i że moim obowiązkiem jest robić to co on chce kiedy jesteśmy w łóżku".

Przemoc seksualna wskazuje na każdy wymuszony akt seksualny, do którego dochodzi wbrew Twojej woli, niezależnie od tego, czy wyraźnie odmówiłaś, czy też nie zrobiłaś tego z obawy przed tym, co mogłoby się wydarzyć. Przemocą seksualną jest również zmuszanie do niechcianych form intymności, upokarzające i/lub bolesne zachowania seksualne oraz zmuszanie do udziału w oglądaniu i/lub tworzeniu materiałów pornograficznych.

Przemoc ekonomiczna

"Nie mam dostępu do konta bankowego"; "Sprawdza każdy mój wydatek"; "Nie znam naszej sytuacji finansowej"; "Poprosił mnie o podpisanie umów jako poręczyciel pożyczki na jego nazwisko"; "Jestem zmuszona ponosić wszystkie wydatki rodzinne, w których on nie uczestniczy".

Przemoc ekonomiczna odnosi się do tych zachowań, które mają tendencję do tworzenia zależności ekonomicznej lub narzucania niechcianych zobowiązań ekonomicznych: kontrolowanie Twojego wynagrodzenia, jeśli pracujesz lub kontrolowanie dochodów rodziny uniemożliwiając Ci podejmowanie jakichkolwiek decyzji w tym zakresie; zmuszanie Cię do opuszczenia pracy lub jej nieznalezienia; zmuszanie Cię do podpisywania dokumentów lub podejmowania inicjatyw gospodarczych, czasem oszukańczych, wbrew Twojej woli.

Stalking i akty nękania

"Śledzi mnie, sprawdza mnie, nieustannie wątpi w moją lojalność, dzwoni do mnie cały czas, aby wiedzieć co robię, gdzie jestem i z kim jestem"; "Zawsze wie, gdzie jestem, sprawdza moje kontakty i interakcje w mediach społecznościowych".

Kontrola i prześladowanie mogą być realizowane za pomocą różnych środków: ciągłych połączeń telefonicznych lub wiadomości, na które brak odpowiedzi wywołuje jego złość, lub poprzez kontrolę Twojej lokalizacji i przemieszczeń. Kontrola może być realizowana bezpośrednio (np. widziałaś, jak Cię śledził lub pojawia się w miejscu, w którym spodziewa się Cię znaleźć), za pośrednictwem innych osób (np. członków rodziny, sąsiadów, znajomych) lub urządzeń cyfrowych (takich jak aplikacje do śledzenia lokalizacji lub systemy nadzoru wideo).

Przemoc ułatwiona przez stosowanie narzędzi cyfrowych

"Za każdym razem, gdy wychodzę z domu, chce, abyśmy rozmawiali na połączeniu wideo, mówiąc, że nigdy nie chce zostawiać mnie samej"; "pisze wiadomości do wszystkich osób, które wchodzą w interakcje z moimi postami w mediach społecznościowych, grożąc im, aby trzymali się ode mnie z daleka"; "napisał e-maile do mojego pracodawcy, aby mnie zdyskredytować"; "mam wątpliwości, że zainstalował system GPS w moim samochodzie, ponieważ zawsze zna miejsca, w których przebywałam"; "groził mi, że opublikuje w mediach społecznościowych zdjęcia, które zrobiliśmy w momencie intymnym"; "zaczęłam otrzymywać telefony od innych mężczyzn z prośbą o seks: dowiedziałam się, że wysłał kilka zdjęć i mój numer telefonu na grupy WhatsApp".

Narzędzia cyfrowe i platformy społecznościowe mogą być wykorzystywane do wzmacniania i jeszcze większego rozpowszechniania różnych form przemocy, takich jak kontrola, groźba, izolacja, oczernianie.

Inne formy przemocy i dyskryminacji wobec kobiet

Kobiety, które doświadczają przemocy ze względu na płeć w związkach intymnych, mogły również doświadczyć innych form przemocy i dyskryminacji przed, w trakcie lub po zakończeniu związku, ze strony tego samego mężczyzny lub innych osób. Molestowanie i przemoc seksualna, przymusowe małżeństwa, prześladowanie lub dyskryminacja ze względów kulturowych, religijnych, z racji narodowości, koloru skóry, tożsamości płciowej i orientacji lub z uwagi na wygląd fizyczny i niepełnosprawność to tylko kilka przykładów.
Doświadczenia te mogą utrudnić dostrzeżenie i wybranie drogi wyjścia z sytuacji, na przykład z powodu strachu przed tym, co może się wydarzyć w konfrontacji ze światem zewnętrznym: "opuszczenie go byłoby hańbą dla mojej rodziny", "ma większą władzę niż ja, nikt by mi nie uwierzył", "polegam na nim we wszystkim, co robię, nie wiedziałabym, jak lub kto mógłby mi pomóc".
Inne formy przemocy i dyskryminacji, jakich mogłaś doświadczyć, mogą być również wykorzystywane przez przemocowego mężczyznę do obwiniania i grożenia Ci: "ciągle przypomina mi, że to on uratował mnie z sytuacji, w której się znalazłam, wszystko mu zawdzięczam i nie mogę go opuścić"; "zdecydowałam się wyjść za niego wbrew woli mojej rodziny, nie mogę się wycofać"; "grozi, że zgłosi mnie do władz lub ujawni mojej rodzinie szczegóły mojej przeszłości, które zrażą ich do mnie"...

¹ Należy zauważyć, że podane opisy odnoszą się do doświadczeń kobiet i do społecznego wymiaru przemocy oraz że opisy te niekoniecznie odpowiadają przestępstwom skodyfikowanym w systemie prawnym.

Ogólnie rzecz biorąc, następowanie po sobie różnych form przemocy (psychologicznej, ekonomicznej, fizycznej i seksualnej) ma charakter cykliczny, w rosnącej intensywności, częstotliwości i dotkliwości.

Niezależnie od tego, jaką formę przybiera przemoc, cel zawsze pozostaje ten sam: dominacja i kontrola nad kobietą, postrzeganą jako własność, jako zwykły przedmiot pozbawiony jakiejkolwiek możliwości wyboru.

Spirala przemocy domowej

Mechanizm, który najlepiej określa fazy przemocy domowej, nazywany jest "spiralą przemocy". 

Fazy spirali przemocy mogą przybierać narastającą formę, a następnie "przeplatać się": ta oscylacja, która utrzymuje się w czasie, może zmylić, doprowadzając Cię do niedoceniania ryzyka, ponieważ mogło jeszcze nie dojść do fizycznej agresji, albo sprawić, że ocenisz sytuację jako "pod kontrolą", biorąc pod uwagę naprzemienne fazy zwiększonego napięcia oraz fałszywych pojednań i "pozornego spokoju".

Zobaczmy jednak szczegółowo, jakie fazy składają się na spiralę przemocy.

Zastraszanie:

"Tak bardzo mnie kocha, mówi mi, że jestem jego tlenem, że jestem jego, sprawia, że czuję się ważna, troszczy się o mnie, jest zazdrosny o wszystko i wszystkich"; "mówi mi, że jeśli nie robię tego, co on chce, to dlatego, że nie kocham go wystarczająco, grozi, że mnie zostawi".

Są to wszystkie te zachowania, które sprawiają, że żyjesz w stanie ciągłego strachu, pod groźbą opuszczenia. Zastraszanie przybiera formę kontroli i przymusu, mniej lub bardziej wyraźnych gróźb, niszczenia przedmiotów i kontroli ekonomicznej (np. żądanie wpłacania Twojej pensji na jego konto bankowe lub uniemożliwianie swobodnego dysponowania Twoimi zasobami ekonomicznymi).

Izolacja:

"Nie chce, abym spotykała się z przyjaciółkami, złości się, gdy chcę gdzieś wyjść, uniemożliwia mi robienie tego, co lubię"; "przekonał mnie, abym rzuciła pracę, aby poświęcić się rodzinie"; "Mówi mi, że moja rodzina go obraża i jeśli chcę z nimi przebywać, to dlatego, że go nie kocham"; "złości się, gdy kontaktuję się z moimi przyjaciółmi lub z członkami mojej rodziny i gdy chcę się z nimi spotkać".

Pod pozorem zazdrości i bezpośrednimi oskarżeniami wobec bliskich Ci osób lub poprzez groźby, jesteś stopniowo oddalana od Twoich punktów odniesienia (rodziny, przyjaciół, kolegów z pracy) ograniczając Twoją niezależność. W ten sposób partner staje się centrum Twojego życia.

Dewaluacja:

"Obraża mnie, mówi mi, że jestem głupia i do niczego"; "Zawstydza mnie, upokarza, obraża nawet przed innymi ludźmi"; "Mówi mi, że nie jestem w stanie być matką".

Wszystkie te zachowania służą do wywoływania poczucia nieadekwatności, utraty poczucia własnej wartości i pewności siebie. Codzienne obelgi, destrukcyjna krytyka mogą doprowadzić Cię do przyjęcia punktu widzenia partnera za "prawdziwy", ponieważ nie masz już możliwości konfrontacji z alternatywnymi opiniami z powodu izolacji, która została wcześniej wdrożona.

Segregacja:

"Złości się, jeśli nawiążę kontakt wzrokowy z kimś na ulicy, nie chce, żebym wychodziła sama"; "Ogranicza moją autonomię poruszania się"; "Kiedy wychodzi, zabiera klucze od domu, gdybym wyszła, zostałabym zamknięta na zewnątrz i nie wiedziałabym, jak wrócić"; "Nie mogę iść sama do lekarza lub pediatry, zawsze musi mi towarzyszyć on lub ktoś, kogo on wybierze"; "Nie mogę sama zabrać dzieci do szkoły ani rozmawiać z nauczycielami".

Na tym etapie Twój czas i przestrzeń są zarządzane i określane przez partnera, który ma teraz pełną kontrolę nad Twoim życiem, ograniczając w ten sposób Twoją zdolność do samostanowienia.

Fałszywe pojednania:

"Potem mnie przeprosił, obiecał, że to się nie powtórzy. Powiedział mi, że jest zdenerwowany i że nie może beze mnie żyć, że jestem całym jego życiem. Obsypał mnie komplementami, był dla mnie słodki... nawet w łóżku było cudownie. Dał mi wspaniały prezent, żeby mi to zadośćuczynić"; "zadzwonił do mnie, płakał i obiecał, że poszuka sobie pomocy dla dobra rodziny".

W tej fazie, która może wystąpić po poważniejszych epizodach przemocy, mężczyzna wdraża swoją strategię, aby Cię zmylić, zatrzymać w tej spirali, sprawiając, że uwierzysz, że żałuje tego, co się stało, że epizody przemocy były jedynie wynikiem "uniesienia", stresującego dnia, zazdrości, że były reakcją na to, co zrobiłaś i że nie powtórzą się w przyszłości. Przemoc nigdy nie jest ciągła, ponieważ przemocowy partner przeplata chwile fałszywej skruchy i pozornej normalności z momentami agresji. Brak ciągłości przemocy jest jedną z przyczyn, które mogą utrudniać jej rozpoznanie i podjęcie decyzji o wyjściu z sytuacji.

Szantażowanie dziećmi:

"Mówi mi, że jestem szalona, że nie mam pracy, że gdybym zdecydowała się odejść, nigdy nie pozwoliłby dzieciom mieszkać ze mną"; "Grozi, że zabierze dzieci, że już nigdy ich nie zobaczę".

Jeśli masz lub macie dzieci, często mogą one być wykorzystywane instrumentalnie do sprawowania nad Tobą dalszej kontroli np. poprzez groźby odebrania Ci ich, jeśli zdecydujesz się odejść.

Nie jesteś sama, to nie Twoja wina, można uwolnić się od przemocy: każda kobieta ma prawo do życia wolnego od upokorzeń, nękania i przemocy.

Uwolnienie się od przemocy, gróźb, prześladowań, szantażu, upokorzenia, fałszywych obietnic, wymówek i kłamstw nie jest łatwą drogą. Istnieje wiele powodów, dla których kobieta może czuć się zmuszona do życia w związku przemocowym. Dzieci, dom, osąd i presja innych, strach przed samotnością, strach przed jeszcze bardziej poważną i bezwzględną przemocą, strach przed utratą dzieci lub przed tym, co może się z nimi stać – to wszystkie realne powody wpływające na odkładanie w czasie jakiejkolwiek inicjatywy odejścia lub prośby o pomoc.

Wiele jest kobiet, we Włoszech i na całym świecie, które doświadczają takiej samej przemocy jak Ty. Ich historie życiowe często przypominają siebie nawzajem – w różnych kontekstach czy dynamice – łączy je poczucie bezsilności w obliczu manipulacji, narzucania każdego aspektu życia oraz agresji fizycznej, werbalnej i często również seksualnej.
Jest też jednak coraz więcej kobiet, które buntują się i odważnie decydują się na zerwanie związku i wzięcie życia z powrotem w swoje ręce. Czasami udaje się im robić to na własną rękę, płacąc cenę poważnej izolacji społecznej,  czasami mają za sobą rodzinę, która pomaga im i wspiera je nawet materialnie, a wiele innych zwraca się do Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, na policję lub do służb społecznych.

Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie mają doświadczenie i wiedzę specjalistyczną, aby radzić sobie z takimi przypadkami jak Twój, a wyspecjalizowane operatorki będą mogły wspierać Cię w dokonywaniu wyborów na drodze do wyjścia z przemocy. Wyjście z przemocy jest możliwe, przy udziale Ośrodków jest to osiągalne. Podstawą pracy Ośrodków jest poszanowanie Twoich decyzji, prywatności i Twoich bliskich. Ośrodki przeciwdziałania przemocy mogą wesprzeć Cię w budowaniu alternatywy dla przemocy, w możliwości podjęcia decyzji o rozpoczęciu życia na nowo, uwalniając Cię z łańcuchów osób  które zawsze chciały decydować za Ciebie.

Znajdź najbliższy Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, dzwoniąc pod bezpłatny numer 1522 lub zapoznając się z mapą Ośrodków Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie (https://www.1522.eu/mappatura-1522/).

W każdej chwili, jeśli czujesz się w niebezpieczeństwie, Ty lub Twoje dzieci możecie zadzwonić pod numer 112 i bez wstydu i strachu opowiedzieć o tym, co Wam się przydarzyło.